Kaufhaus August Klinger to także kolejny dom handlowy w Marienwerder, o którym zdecydowałem się napisać. Znajdował się w samym centrum miasta w dwóch
połączonych ze sobą bliźniaczych kamienicach przy Marienburger Str. 57 (dziś ul. Braterstwa
Narodów), a dokładniej na rogu nieistniejących już obecnie ulic Schmale Str. (Wąskiej) i
Marienburger Str (ob. ul. Brat. Narodów).
Plan Starego Miasta
źródło: zbiory prywatne
1- kamienica przy Marienburger Str. 57
Firma powstała prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. Założycielem
bez wątpienia był August Klinger, ale czy był jedynym właścicielem sklepu i
kamienicy? Trudno jest to w 100% ustalić.
Kamienica przed przebudową ok. 1909 roku
źródło: Archiwum Miejskie Celle
W książkach adresowych z okresu od 1909 do
1935 roku pod tym samym adresem widnieją jeszcze dwa nazwiska: Lipowski i
Diethelm. Być może w pewnym okresie byli
tylko lokatorami, ale bez wątpienia w 1909 Isydor Lipowski był właścicielem, a
Klinger najemcą.
Kamienica przed przebudową ok. 1909 r.
źródło: zbiory prywatne
Lipowski był również kupcem, w tym samym czasie prowadził sklep z tkaninami i
odzieżą męską przy Markt 19 (Rynek).
Natomiast w 1935 roku właścicielami kamienicy byli Adolf Diethelm oraz jego synowie Johann i
Robert. Adolf Diethelm był
przedsiębiorcą, który to posiadał między innymi mleczarnie i fabrykę serów w
Rehhof (Ryjewo). Swoje wyroby sprzedawał nie tylko na rynku lokalnym, ale
również na terenie całej Europy. Podejrzewam, że mógł być wspólnikiem Augusta
Klingera. Swoje przypuszczenia opieram jeszcze na kilku faktach:
- posiadam w swoich
zbiorach list (sprawozdanie finansowe) z
maja 1931 roku napisany przez Augusta do Adolfa.
źródło: zbiory prywatne
- w mieście była bardzo
duża konkurencja w branży odzieżowej i być może August potrzebował inwestora z
kapitałem na rozwój swojej firmy, przede wszystkim na gruntowną przebudowę
całej kamienicy w której znajdował się sklep.
- właśnie w Rehhof (Ryjewo) mieściła się filia sklepu Kaufhaus
August Klinger.
Między 1908 a 1918
rokiem miała miejsce gruntowna przebudowa XIX- wiecznych kamienic (od
fundamentów, aż po dach). Powstał dwupiętrowy, bardzo duży, ładny i nowoczesny (jak na owe czasy) dom handlowy o
żelbetowej konstrukcji. Wzorowany był na sklepach dużej sieci domów towarowych
w Niemczech KARSTADT, które w latach 30.
obchodziły 50 - lecie powstania firmy (w Niemczech istnieje do dziś).
obchodziły 50 - lecie powstania firmy (w Niemczech istnieje do dziś).
Kamienica po przebudowie, 1918 rok
źródło: Archiwum Miejskie Celle
Kamienica po przebudowie, lata 20. XX w.
źródło: zbiory prywatne
W asortymencie sklepu
była modna konfekcja damska, męska i dziecięca własnej produkcji. Atrybuty firmy: najlepsza
jakość, najniższe ceny, uprzejma obsługa. Takiej treści slogany reklamowe były podawane
w lokalnej prasie.
Reklama z książki adresowej,
1912 rok
1912 rok
źródło: pomorska biblioteka cyfrowa
Reklama prasowa z 1933 roku
źródło: zbiory prywatne
Plakat reklamowy z świąteczną promocją
źródło: zbiory prywatne
Reklama w Weichsel-Zeitung,
1932 rok
1932 rok
źródło: zbiory prywatne
Reklama prasowa z lat 30.
źródło: zbiory prywatne
Reklama prasowa z lat 30.
źródło: zbiory prywatne
Reklama prasowa z lat 30.
źródło: zbiory prywatne
Sklep Augusta Klingera był jednym z największych domów towarowych w
przedwojennym Kwidzynie. Jego największymi konkurentami byli: M. Conitzer
& Söhne (Hille&Co), Kaufhaus B.M. Lewinski, Konfektionshaus HERZ,
„F. v. Moglikowski. Jak i również wiele
innych mniejszych geszeftów o podobnym asortymencie, które znajdowały się na
terenie całego miasta.
Kilka wieszaków z Domu Towarowego Klingera
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
źródło: zbiory prywatne
Po śmierci Augusta Klingera w 1943 roku menedżerem firmy został Bruno Luxa, który to tuż przed końcem wojny zdecydował się jeszcze na otwarcie nowego sklepu w sąsiedniej kamienicy przy Marienburger Str. 56. Wcześniej pod tym adresem mieścił się salon fryzjerski Salon Geschewski, sklep z kawą Kaffe Tengelmann i fotograf Otto Bablitz.
Po śmierci Augusta Klingera w 1943 roku menedżerem firmy został Bruno Luxa, który to tuż przed końcem wojny zdecydował się jeszcze na otwarcie nowego sklepu w sąsiedniej kamienicy przy Marienburger Str. 56. Wcześniej pod tym adresem mieścił się salon fryzjerski Salon Geschewski, sklep z kawą Kaffe Tengelmann i fotograf Otto Bablitz.
Plan Starego Miasta
źródło: zbiory prywatne
2- kamienica przy Marienburger Str. 56
Marienburger Str. 56 i 57
pierwsza połowa lat 40. XX w.
źródło: Kwidzyn Dzieje Miasta
Po spaleniu Starego Miasta przez sowietów w 1945 roku, sklep a raczej
sam budynek z wypalonym wnętrzem stał jeszcze długo po wojnie.
Ruiny Starego Miasta,
1949 rok
1949 rok
źródło: Kwidzynopedia fot. Andrzej Zakrzeński
Rok 1959
dni dawnego Domu Towarowego
są już policzone...
źródło: "Kwidzyn Dzieje Miasta"
Stare Miasto po rozbiórce
koniec lat 50. XX w.
źródło: Archiwum Miejskie Celle
Chyba jako
przedostatni z zabudowy Starego Miasta został rozebrany dopiero w latach
60.. Obecnie na miejscu Kaufhaus August Klinger stoi ciąg pawilonów, który niestety nie oddaje piękna
przedwojennej kamienicy.
Rok 2012
źródło: zbiory prywatne
Uwaga !!!
Pojawiły się nowe
informacje o Auguście Klingerze
Temat będzie uzupełniony.
Pojawiły się nowe
informacje o Auguście Klingerze
Temat będzie uzupełniony.